2012-01-06

یاد گذشته ها به خیر



آن قدیها که بچه بودیم و هنوز ماشین لباشسوئی به خانه هایمان راه نیافته بود ، مادرمان لباس ها را داخل تشت های بزرگ می شست. بعد از آب کشیدن ملافه های سفید ، تشت را پر از آب ولرم می کرد و بعد پودری نیلی رنگ داخل آب می ریخت و با دست توی آب حل می کرد و سپس ملافه های سفید را داخل تشت فرو می برد و می گذاشت یک ساعتی بمانند و نیلی شوند و سپس با فشار دست آبشان را می چکاند و روی طناب بلند و دراز حیاط پهن می کرد تا خشک شوند. نیل پودر آبی رنگی بود که مادرمان به آن « لیل » می گفت. گویا این پودر خوش رنگ موجب می شد که ملافه رنگ براق و چشم زن سفید خود را از دست بدهد و متمایل به آبی شود. مثل آسمان صاف وپاکیزه و آفتابی و زلال آن قدیمها. او برای شستن لباس ، مرحوم برادرکوچک را به بقال سر کوچه مان « مشهدی علی بقال » یا « علی کویت » می فرستاد تا یک بسته پودر برف بخرد. برادر کوچک بعد از ده دقیقه ای با پودر برف به خانه برمی گشت. مادرمان با اشتیاق فراوان در برف را باز می کرد تا کارت جایزه را برداشته و کنار بقیه کارت ها بگذارد. داخل هر قوطی برف کارتهای جایزه بود. گویا برای هر ده دانه ، یک بشقاب و هر پانزده دانه یک دیس کوچک و هر بیست دانه یک سینی گرد و ... الی آخر ( که همه ملامین بودند ) و زنان همسایه با علاقه ی فراوان این کارتها را جمع می کردند. مادرمان سه بشقاب ملامین جمع کرده بود و تصمیم داشت این بشقابها را دست بکند. یادش به خیر ظروف ملامین با عکس زنان خوشگل و تبلیغات رادیو تلویزیونی با مزه ( صدای افتادن چیزی و آواز خوش – چی بود ؟ ملامین بود. افتاد ولی نشکست.) جمع آوری این کارتها مدت زیادی طول نمی کشید. در هر خانه ای خانم های کدبانو چند دانه از این ظروف ملامین داشتند.
دو ماه پیش که برای خرید به پنی مارکت رفتم ، هنگام پرداخت خانم صندوقدار سوال کرد که آیا دلم می خواهد برای دریافت لیوان امتیاز جمع کنم؟ جواب مثبت دادم و او بروشور و تکه کاغذ کوچک عکس برگردان مانندی به من داد که گویا باید کاغذش را می کندم و داخل شماره یک جدولی که از یک تا پنجاه نوشته شده بچسبانم. به خانه برگشتم و نگاهی به بروشور انداختم. کمتر از دو ماه برای پر کردن جدول وقت داشتم. می بایست هر روز برای خرید به این مارکت بروم و تازه خریدم بیش از پنج یورو باشد تا بتوانم از این امتیازها دریافت کنم. چند روز بعد باز گذرم به پنی افتاد و خانم محترم دوباره درمورد امتیاز پرسید. گفتم :« پنجاه امتیاز برای دو دانه لیوان و با وقت کمی که گذاشته اید ، خیلی زیاد است. از خیرش گذشتم.» اما خانم بازعکس برگردان کوچولو را همراه با پول خرد دستم داد و گفت:« یک ماه فرصت دارید. می توانید جمع کنید. این لیوانها گران قیمت هستند. شما مجانی دریافت خواهید کرد.»
حرفی نزدم همراه با لبخندی و خداحافظی و آرزوی آخر هفته ای خوش ، از مغازه بیرون آمده و با خود گفتم :« ائششه ییم اؤلمه یونجه بیتینجه ، یونجام سارالما ، توربا تیکینجه / خرم نمیر تا یونجه سبز شود. یونجه ام زرد نشو تا گونی دوخته شود.»
به مصداق بزرگ نمیر بهار می آد.
*
ای او گونلر ای
بوندان قدیم کی اوشاغیدیق و هله پالتار یووان ماشین ائولریمیزه گلمه میشدی ، آنالاریمیز بؤیوک تشتین ایچینده پالتار یوواردیلار. آق مله فه لری سویا چکندن سونرا ، تشتی ایلیق سوینان دولدوروب ، سونرا گؤیه چالان توزو تشتین ایچینه تؤکوب اللرینن قاریشدیراردیلار. سو آچیق گؤی رنگی توتاردی. اوندان سونرا مله فه لری اونون ایچینه قویلویوب بیر ساعات دؤزه ندن سونرا اونلاری چیخاردیب سولاری نی سیخیب اوزون شریطلره سره ردیلر. آنام او گؤیه چالان توزا « لیل » دئییردی. دئیه سن بو توز مله فه لرین دوو و گؤو ووران بویاسینی گؤیه چئویره رمیش. دوغرو گؤی کیمی صاف تمیز و دورور بویادا. آنام پالتارلاری یوماق اوچون ، رحمتلی خیردا قارداشیمی مشد علی باققال یا علی کویته گؤنده ردی.اون دیقه کئچمه میشدن خیردا قارداشیم بیر قوطو برف ایله ائوه قاییداردی. آنام سئوه – سئوه برف قوطوسونون آغزین آچیب ، ایچینده کی خیردا کارتی گؤتوروب کارتلارینین اوستونه قویاردی. او برفین ایچینده کی کارتلاری ییغیب جایزه آلاردی. دئیه سن اون دنه کارتا بیر بشقاب ، اون بئش دنه یه بیر خیردا بولوت و ایگیرمی دنه یه بیر خیردا مئژمئیی وئریریدیلر. آنام ها بئله قونشوداکی ائو خانیملاری دا سئوه – سئوه بو کارتلاری ییغیردیلار. آنام اوچ دنه میلامین بشقاب ییغمیشدی. ایستیردی کی بشقابلاری آلتی ائیله سین.
ای او گونلر ای ! رادیو دا تلویزیون دا دا برفی میلامین قابی تعریفلیردیلر. ( او نه سس دی ؟ هئچ ، میلامین ایدی. یئره دوشدو ، سینمادی.) بو کارتلاری ییغماق چوخ زامان آپارمیردی. هر کسین ائوینده بئله قابلار گؤزل خانیملارین عکسی ده اوستونده ، واریدی.
ایکی آی بوندان اؤنجه پنی مارمکتا گئتدیم. پولو وئرنده ، صاندیق باشیندا ایله شن خانیم سوروشدو :« امتیاز ییغماق ایستیرسیز ؟ سونوندا بارداق آلاجاقسیز. هه جوابی وئردیم. خانیم بیر کاغاذ بیرده عکس برگردانا اوخشایان بیر خیرداجانا تیکه وئردی. کاغاذ جدول کیمی ایدی و اللی دانا خیردا تیکه یئری واریدی. ائوه قاییدیب بروشورا باخدیقدان سونرا بیلدیم کی بو اللی امتیازی ییغماق اوچون ایکی آیدان آز وقتیم وار. اونون اوچون ده هر گون گرک پنی یه گئدم. هله بئش یورودان دا آز آلیش وئریش ائیله میم. نئچه گوندن سونرا بیرداها پنی یه گئتدیم. خانیم گئنه سوروشدو کی بارداق ایستیرم یا یوخ. دئدیم :« بارداق اوچون اللی امتیاز لازیم دی . اللی امتیازا آزجیق وقت وار . خیریندن کئچدیم.»
اما خانیم گئنه ده بیر تیکه عکس برگردان وئریب دئدی :« بیر آی وقتیز وار. ییغا بیلرسیز. بو بارداقلار باهادی . سیز موفته آلاجاقسیز.» بیر سؤز دئمه دیم . گولومسه نیب خداحافظ ائیلییب ، هفته سونوز خوش اولسون دئییب ، توکاندان ائشییه چیخدیم. اؤز – اؤزومه دئدیم :« ائششیه ییم اؤلمه یونجا بیتینجه ، یونجام سارالما توربا تیکینجه
»

No comments: